Arjan Meesterburrie

In een razend spannend referendum mag Bolivia zich zondag uitspreken voor of tegen een wijziging van de Grondwet die een nieuwe herverkiezing van president Evo Morales mogelijk maakt. Grote vraag is of Morales zijn ‘indianensocialisme’ kan voortzetten of dat Bolivia ook mee waait met de rechtse wind in Zuid-Amerika van de laatste tijd.

Volgens de laatste peilingen wordt het een nek-aan-nek-race tussen het ja-kamp en het nee-kamp. Beide kampen kunnen rekenen op 40% van de stemmen, de rest van de bevolking heeft nog geen keuze gemaakt of gaat blanco stemmen.

Presidentsverkiezingen pas in 2019
Nieuwe presidentsverkiezingen staan pas in 2019 op het programma, maar volgens de huidige Grondwet mag Evo Morales daar niet meer aan meedoen. Om een nieuwe termijn mogelijk te maken wil hij profiteren van de populariteit die hij nu nog heeft. Met de aanhoudend lage olie- en gasprijzen is het nog maar de vraag of dat de komende jaren zo blijft, want de export van vooral gas is de kurk waar zijn sociale programma’s op drijven.

Als de voormalige cocaboer en eerste indianenpresident Morales het referendum wint en dan in 2019 ook de presidentsverkiezingen blijft hij tot 2025 aan de macht. Een fundamentele keuze dus dit weekend voor de Bolivianen die de laatste maanden Venezuela en Argentinië een ruk naar rechts hebben zien maken.

‘Smerige oorlog van rechts en de VS’
Ook Morales heeft de laatste tijd aan populariteit ingeboet door de economische tegenspoed én door beschuldigingen van corruptie. Zo zou hij het Chinese bedrijf van zijn voormalige vriendin aan miljoenencontracten hebben geholpen.

Zelf zegt Morales dat de Verenigde Staten achter die onterechte beschuldigingen zitten:

“De smerige oorlog van rechts tegen deze regering is voorbereid in de Verenigde Staten. Eerst werd ik beschuldigd van opruiing, drugshandel en terrorisme en nu ze niks meer kunnen verzinnen verwijten ze me mijn invloed te misbruiken.”

Volgens Morales is de enige ‘zonde’ van zijn regering dat ze vechten voor politieke en economische soevereiniteit en Bolivia niet net als vroeger aan de leiband wil lopen van het IMF en de Wereldbank.

Nee-kamp wil democratie bewaken
Het nee-kamp voert vooral campagne vóór democratie. Een president mag volgens de huidige Grondwet maar één keer worden herkozen, maar in feite gaat Morales nu al voor een derde termijn. De president zelf telt zijn eerste regeertermijn van 2006 tot 2010 niet mee, omdat die nog viel onder de oude Grondwet die in 2009 werd gewijzigd.

Morales is krijgt hoe langer hij aan de macht is steeds meer megalomane trekjes, net als eerst Hugo Chavez en nu Nicolás Maduro in Venezuela en in iets mindere mate ook Rafael Correa in Ecuador.

Alle linkse latino-presidenten beginnen met overweldigende steun aan hun regeerperiode, maar stuiten op steeds fellere weerstand omdat ze rechts verketteren en de hele maatschappij onder hun ideologische controle proberen te krijgen, van de vakbonden tot de media en van het bedrijfsleven tot de rechtspraak.

Tot 2025 aan de macht?
In 2014 werd Morales voor de tweede keer herkozen met ruim 60% van de stemmen. Maar zondag zal het dus nek-aan-nek worden als we de peilingen moeten geloven.

En dan is het nog maar de vraag of hij over drie jaar als de lage grondstofprijzen aanhouden en zijn sociale projecten niet meer te betalen zijn nog genoeg steun heeft om voor een nieuwe presidentstermijn te gaan tot 2025.