Wat in november uitbleef tijdens het bezoek van ons koningspaar aan Venezuela gebeurde gisteren helaas wel. Bij protesten van studenten en oppositie tegen president Maduro zijn drie doden en zeker 23 gewonden gevallen. Na de gewelddadige dag in Caracas en ook andere steden roepen zowel Maduro als oppositieleider Capriles op tot kalmte.
De studenten gingen de straat op om de vrijlating te eisen van collega-studenten die eerder deze week werden opgepakt, maar ook om te protesteren tegen de gierend uit de klauw lopende inflatie, de onveiligheid en de grote tekorten in het toch zo olierijke land. Venezolaanse oppositieleiders grepen de gelegenheid om mee te kunnen demonstreren tegen Maduro uiteraard met beide handen aan. En dat lokte een tegendemonstratie van regeringsaanhangers uit.
Journalisten opgepakt
Bij clashes tussen die twee groepen toen de eigenlijke demonstratie al was afgelopen ging het mis. Volgens ooggetuigen reden gewapende burgerwachten in op de overgebleven demonstranten en vuurden ze schoten af. Volgens de hoofdaanklager kwamen daarbij één student en één aanhanger van Maduro om. Gisteravond kwam de burgemeester van de deelgemeente Chacao met het nieuws dat er in zijn district ook een dode is gevallen.
Omdat bij de protesten meerdere journalisten zijn opgepakt en camera’s in beslag zijn genomen is het moeilijk een goed beeld te vormen van hoe het precies zo uit de hand heeft kunnen lopen en wie verantwoordelijk is voor het geweld. In Venezuela zelf is ook de vanuit Colombia opererende continentale nieuwszender NTN24 uit de lucht gehaald.
‘Poging tot staatsgreep’
“Tot nu toe was deze gewelddadige groep er niet in geslaagd dood en verderf te zaaien in Venezuela”, zei president Maduro vanavond in een live uitgezonden televisie-toespraak voordat het nieuws over de derde dode bekend werd. “Maar vandaag betreuren we de dood van twee jonge Venezolanen. Laat niemand gek worden en ingaan op de provocaties.” Hij bestempelt de protesten als een poging tot een staatsgreep.
Daar waar Maduro nog enigszins tot kalmte maande trok parlementsvoorzitter Diosdado Cabello fel van leer tegen de oppositie: “Het fascisme heeft een kameraad gedood.” Volgens de hardliner was het van het begin af aan het doel van de ‘fascisten’ om geweld te veroorzaken.
Volgens oppositie-leden lokten regeringsaanhangers juist het geweld uit. Oppositieleider Henrique Capriles maant iedereen tot kalmte: “Geweld zal nooit de goede weg zijn. We zijn ervan overtuigd dat een overgrote meerderheid het afwijst en veroordeelt.”
Geest uit de fles
Maar daar waar de dag van nationaal protest in november tijdens het bezoek van koning Willem-Alexander en Koningin Máxima nog rustig verliep, lijkt nu toch de geest uit de fles in Venezuela. Een andere belangrijke oppositieleider, Leopoldo Lopez, heeft de demonstraties van de laatste weken geleid en hij is ervan overtuigd dat de straatprotesten alleen maar zullen toenemen.
Verschillende studenten geven ook aan op straat te blijven tot de in hun ogen onwettige regering opstapt. Maar een concrete agenda voor de demonstraties is er niet. Maar ze komen voort uit een explosieve mix van onvrede over Nicolás Maduro, de opvolger van de bijna een jaar geleden overleden Hugo Chávez.
Veel critici stellen dat er geen democratie meer bestaat in Venezuela, omdat de socialistische partij van Maduro alle overheidsorganen tot de rechtspraak en de kiesraad aan toe volledig controleert.
Ook is een groot deel van de Venezolanen de schaarste spuugzat. Al maanden heersen grote tekorten aan meel, rijst melk, vlees en het tot de verbeelding sprekende toiletpapier. Een Venezolaanse kennis van mij in Cuenca gaat met grote familiepakken WC-papier het vliegtuig in als ze haar familie in Caracas opzoekt.
Weinig hoop op uitweg uit crisis
Zolang Maduro de sociale en economische crisis niet op weet te lossen en daarvan de schuld blijft geven aan de ‘fascistische oppositie’, zal hij steeds meer Venezolanen tegen zich in het harnas jagen met zijn revolutionaire praat. Het is te hopen dat de diep verdeelde samenleving een manier vindt om eensgezind de problemen te lijf te gaan.
Maar aangezien de regering op geen enkele manier van plan is bruggen te bouwen en er ook geen constructieve oppositie-partijen zoals D66 en ChristenUnie bestaan is dat ijdele hoop. Ik vrees dat het niet gaat blijven bij drie doden.
Arjan Meesterburrie 