Arjan Meesterburrie

De nieuwe president van Ecuador is niet te benijden. Al voor de coronacrisis was er veel maatschappelijke onrust en een lege schatkist, maar met de sterk opgelopen werkloosheid, de al ruim tien maanden gesloten scholen en het lange wachten op voldoende vaccins verkeert het Andesland in nog veel zwaarder weer. Toch hebben zich vijftien mannen en één vrouw kandidaat gesteld voor de presidentsverkiezingen van 7 februari.

De besmettingscijfers in Ecuador zijn mede vanwege de strenge coronamaatregelen die de regering van president Lenín Moreno aan het begin van de crisis heeft genomen relatief laag. Terwijl Nederland nu op zo’n 5.000 besmettingen per dag zit en de laatste maanden zelfs pieken heeft bereikt van 13.000 besmettingen, schommelt het officiële cijfer in het qua bevolkingsomvang vergelijkbare Ecuador al maanden rond de 1.000 besmettingen per dag. Mogelijk ligt dat deels aan de minder grote testcapaciteit, maar gezien de redelijk beperkt gebleven oversterfte na de enorme piek van april in Guayaquil lijken de ook in vergelijking met de rest van de regio lage besmettingscijfers goed te kloppen.

Ecuador heeft tot nu toe het schamele aantal van 8.000 Pfizer-vaccins weten te bemachtigen, maar de regering heeft wel twee miljoen doses Pfizer en 5 miljoen doses AstraZeneca beloofd. Gezien de productieproblemen bij de farmaceuten en het “vaccinatie-nationalisme” in de westerse wereld moet om niet tot 2022 te hoeven wachten mogelijk toch vertrouwd gaan worden op Chinese en/of Russische vaccins, zoals andere Zuid-Amerikaanse landen doen.

De scholen zijn al sinds half maart dicht en lijken tot aan de zomervakantie ook niet meer open te gaan, want pilotprojecten die in het laatste kwartaal van 2020 op gang waren gekomen zijn na de Kerst weer stilgelegd. De officiële werkloosheid is door de coronacrisis sterk opgelopen van ruim 300.000 naar ongeveer 1 miljoen, terwijl mensen mét baan veelal minder salaris krijgen dan voorheen en het in de informele sector alleen maar nog moeilijker is geworden het hoofd boven water te houden.

Al voor de coronacrisis was er veel maatschappelijk onrust in Ecuador. In oktober 2019 waren er grootschalige rellen vanwege het voornemen om onder druk van het IMF de subsidie op benzine af te schaffen. Die maatregel werd uiteindelijk teruggedraaid, maar de onvrede over het beleid van president Lenín Moreno is gebleven. Zijn partij Alianza País staat er met presidentskandidaat Ximena Peña Pacheco slecht voor in de peilingen en dus zal er hoe dan ook aan andere wind gaan waaien vanuit het presidentiële paleis Carondelet in Quito.

De grote vraag is of Ecuador linksom of rechtsom uit de crisis gaat proberen te komen. Maar er heerst veel cynisme over de politiek. Liefst een derde van de Ecuador is uit onvrede van plan nul of blanco te gaan stemmen. De “hoge heren in Quito” worden er gezien de lange geschiedenis van corruptie bij voorbaat al van verdacht alleen maar op uit te zijn zelf te profiteren van hun machtspositie. “Wie willen het liefst dat tegen ons gaat liegen?” is volgens een meme die rondgaat op de sociale media dan ook de belangrijkste vraag die beantwoord moet worden.

Maar hieronder de drie belangrijkste kandidaten voor de eerste ronde van de presidentsverkiezingen op zondag 7 februari, waarin hoogstwaarschijnlijk nog niemand een meerderheid gaat halen zodat er in het voorjaar een tweede ronde noodzakelijk zal zijn. De andere dertien kandidaten scoren zo laag in de peilingen dat de kans uiterst klein is dat zij een serieuze rol zullen spelen.

Andrés Arauz – Centro Democrático (socialistisch-links)

Andrés Arauz is de kandidaat van de voormalige president Rafael Correa, die zelf vanwege een corruptieveroordeling niet mee mag doen aan de komende verkiezingen. Arauz belooft in zijn ‘campagne van de hoop’ het “neoliberale beleid” van Moreno terug te draaien en heeft felle kritiek op de bemoeienis met het financiële beleid die het IMF heeft afgedwongen in ruil voor miljardenleningen.

“We zullen ons niet houden aan de huidige voorwaarden van het met het IMF gesloten akkoord”, stelt Arauz. “Onze prioriteit is het helpen van gezinnen die lijden onder de economische crisis die een enorme werkloosheid heeft veroorzaakt en het risico op voedselgebrek.” Hij wordt er door tegenstanders van verdacht de dollar in te willen ruilen voor een eigen munt met alle onzekerheid van dien, maar zelf ontkent hij dat. Wel wil hij een eigen digitale munt invoeren.

De socialistische politicus belooft een eenmalige uitkering van 1.000 dollar voor een miljoen arme families als hij verkozen wordt, gratis internet voor ruim een miljoen scholieren, studenten en leraren en een gerichte aanpak van de jeugdwerkloosheid. Aan CPB-achtige doorrekeningen wordt in Ecuador niet gedaan, maar gezien de penibele financiële situatie van de overheid is zeer twijfelachtig of de belastingverhogingen die hij wil doorvoeren voor het bedrijfsleven en rijkere Ecuadoranen voldoende zijn om al dit soort plannen te kunnen realiseren.

De pas 35-jarige Arauz kan rekenen op de steun van een harde kern van ‘Correístas’ en andere linksgeoriënteerde Ecuadoranen die hem de minst slechte keuze vinden , maar veel andere Ecuadoranen zijn teleurgesteld geraakt in de manier waarop grote man achter de schermen Rafael Correa zich na zijn aanvankelijke populariteit en economisch succesvolle beleid steeds meer ontwikkelde tot een autoritaire leider en uiteindelijk is veroordeeld voor corruptie.

Guillermo Lasso – Creo (rechts-conservatief)

De weinig charismatische zakenman Guillermo Lasso verloor bij de vorige verkiezingen maar nipt van Lenín Moreno en doet nu voor de derde keer een gooi naar het presidentschap. Hij heeft de steun van het bedrijfsleven en het conservatieve deel van de Ecuadoraanse bevolking.

De 65-jarige Lasso belooft onder het motto ‘werk, werk en nog eens werk’ een miljoen banen te creëren, een nieuw nationaal gezondheidssysteem en is fel tegen abortus. Hij waarschuwt dat Ecuador onder links – en de monetaire plannen van Arauz waar hij voor vreest – kan veranderen in een soort Venezuela. “We kunnen niet gaan experimenteren met idiote ideeën en de weg inslaan naar de ellende waarin onze Venezolaanse broeders nu leven”.

Lasso wil de olieproductie opschroeven en belooft ook honderden miljoenen uit te trekken in de strijd tegen honger. Verder zegt hij de relatie met de Verenigde Staten te willen verbeteren en wat meer afstand te willen nemen tot het “ondemocratische” China, ook al lijkt hij zich tegelijkertijd goed te realiseren niet zonder de Chinese miljardeninvesteringen en leningen te kunnen.

Yaku Pérez – Pachakutik (groen-links)

De inheemse leider Yaku Pérez is met zijn pleidooi voor een duurzaam economische model en diversiteit misschien wel de spannendste kandidaat en blijft in de peilingen niet ver achter Arauz en Lasso. Hij is momenteel prefect van de zuidelijke provincie Azuay en was eerder advocaat en docent aan de universiteit.

De plannen van Pérez zijn gericht op duurzame ontwikkeling en bescherming van het milieu. Zo is hij fel tegenstander van de lucratieve maar zeer vervuilende mijnbouw en hamert hij op het schoon houden van het drinkwater. Maar intussen wil hij wel de zeker in landelijke gebieden populaire subsidies op benzine en diesel in stand houden. Pérez zegt met het IMF te gaan heronderhandelen over de voorwaarden voor de miljardenleningen die Ecuador heeft gekregen en voorlopig te stoppen met het afbetalen daarvan.

Pérez is het leiderschap van “macho-mannen” zat en pleit voor veel diversiteit in zijn regering. “De meerderheid van mijn kabinet zal uit vrouwen bestaan. En prominent in mijn team komen ook academisch geschoolde mensen en mensen uit de inheemse beweging.” De uit de Kichwa-Kañari gemeenschap afkomstige Pérez heeft ook progressieve standpunten op het gebied van abortus en homorechten.

In de landelijke gebieden en onder jongeren kan hij waarschijnlijk op heel wat steun rekenen, maar onder het grootste deel van de inwoners van de miljoenensteden Quito en Guayaquil een stuk minder.