Wegblokkades, felle protesten in het hele land en alle scholen gesloten. Nadat president Lenín Moreno heeft aangekondigd dat de subsidies op benzine en diesel worden afgeschaft, verkeert Ecuador in chaos. En dat kan nog wel eens heel lang gaan duren.
In een pakket economische maatregelen dat president Moreno dinsdag aankondigde zat ook per direct de afschaffing van de subsidie op brandstoffen die de Ecuadoraanse regering jaarlijks zo’n 1,3 miljard dollar kost. Wat daar tegenover stond wilde eigenlijk niemand meer horen. De protesten lopen inmiddels zo uit de hand dat Moreno de noodtoestand heeft uitgeroepen. En die geldt in elk geval voor de komende zestig dagen.
In de hoofdstad Quito, maar ook in verschillende andere steden in het land, zijn wegen geblokkeerd, autobanden in brand gestoken en met stenen gegooid naar de politie. In de miljoenenstad Guayaquil zijn supermarkten geplunderd en in het centrum van Cuenca en in vele andere steden zijn forse vernielingen aangericht.
De regering neemt de maatregelen mede op aanwijzing van het Internationaal Monetair Fonds om “een aantal grote fouten in de Ecuadoraanse economie” te herstellen. Zo moeten grote bedrijven meer belasting gaan betalen, gaat de basisuitkering voor de allerarmsten met 15 dollar per maand omhoog en worden importheffingen op buitenlandse techproducten afgeschaft. Verder wordt de pensioenregeling versoberd en krijgen werknemers in de publieke sector minder vakantiedagen.
De maatregelen zijn onderdeel van het pakket dat is afgesproken met het IMF als tegenprestatie voor een lening van zo’n 4 miljard euro. Die is nodig omdat de Ecuadoraanse economie zich in grote problemen bevindt. De vorige president Rafael Correa heeft fors geïnvesteerd in onder meer infrastructuur, onderwijs en gezondheidszorg, maar heeft het land daardoor ook opgezadeld met een torenhoge schuld.
Behalve de enorme boosheid bij mensen die direct worden geraakt, is er bij hogeropgeleide delen van de bevolking heus ook wel begrip voor het afschaffen van de brandstofsubsidies, maar niet voor het feit dat het per direct gebeurt en niet stapsgewijs.
Eerdere presidenten verjaagd
Het is in het olierijke Ecuador levensgevaarlijk om aan de prijs van benzine te gaan morrelen hebben enkele van de voorgangers van Moreno die hetzelfde probeerden gemerkt. Eind jaren negentig en begin van deze eeuw zijn meerdere presidenten noodgedwongen afgetreden, waarvan zeker twee mede vanwege hun plannen om de subsidies af te schaffen. Daar is een Telegraaf-campagne tegen het kwartje van Kok niks bij. Volgens Moreno is de beslissing die hij nu heeft genomen een beslissing die al tientallen jaren eerder genomen had moeten worden.
Maar daar heeft de transportsector geen enkele boodschap aan. De prijs van benzine is per direct met zo’n 25 tot 35 procent omhoog gegaan en ondanks dat er maar weinig landen in de wereld zijn met lagere brandstofprijzen als in Ecuador. Benzine is na de verhoging van deze week nog altijd ongeveer vier keer zo goedkoop als in Nederland. De subsidies hebben meer dan 40 jaar bestaan.
Bus-, taxi- en vrachtwagenchauffeurs hebben het werk neergelegd en zijn massaal de straat op gegaan. Ze hebben overal wegblokkades aangelegd zodat het ook voor particulier verkeer vrijwel onmogelijk is van de ene naar de andere stad te rijden en in sommige delen binnen de steden zelf erg ingewikkeld. De transportsector wordt bij de protesten gesteund door studenten en indianengroeperingen.
Een verhoging van de benzineprijs werkt ook direct door op de prijzen voor het eten dat van het platteland naar de stad gebracht moet worden. Al direct zijn er minder producten te koop en tegen hogere prijzen. Veel markten zijn zelfs helemaal gesloten.
Ook alle scholen waren deze donderdag allemaal al dicht. Uit veiligheidsoverwegingen, maar ook om de doodeenvoudige reden dat de meeste kinderen met schoolbussen naar school worden gebracht. En ook vrijdag gaan de lessen in heel het land niet door.
Vergelijkbare protesten van vijftien jaar en langer geleden duurden soms wel enkele maanden. In 2005 werd voor het laatst een president verjaagd (mede) vanwege de benzineprijzen: Lucio Gutiérrez. De geplande afschaffing van de subsidies was toen ook al op aanwijzing van de IMF.
Het is te hopen dat de rust nu sneller terugkeert, maar de transportsector heeft gezegd door te gaan tot de maatregel wordt ingetrokken en de regering dat daar absoluut geen sprake van zal zijn. Het gaat volgens president Moreno nu “niet om de volgende verkiezingen, maar om het lot van de volgende generaties”.
Arjan Meesterburrie 