Het was woensdag 9 oktober nationale stakingsdag in Ecuador. In Quito en Guayaquil waren er tienduizenden mensen op de been om te protesteren tegen het pakket bezuinigingsmaatregelen van president Lenín Moreno. Het openbare leven lag grotendeels plat vanwege alle onrust en vooral ook door de vele wegblokkades in de steden zelf.
Directe aanleiding voor de volkswoede is de afschaffing van de subsidie op benzine en diesel. De brandstoffen zijn daardoor in één klap 25 procent tot ruim twee keer zo duur geworden. Maar dat is eigenlijk alleen maar de druppel die de emmer deed overlopen.
Ecuador verkeert vanwege de gedaalde olieprijzen en de enorme staatsschuld die onder de vorige president Correa al een tijdlang in forse economische problemen. Daardoor moest president Moreno bij het IMF aankloppen voor een noodlening van bijna 4 miljard euro.
Maar in ruil daarvoor moet hij wel bezuinigingen doorvoeren. Die bestaan behalve de gehate brandstofmaatregel ook onder meer uit inkrimping van het ambtenarenapparaat, bezuinigingen op publieke ziekenhuizen, universiteiten en pensioenen en het invoeren van tijdelijke in plaats van vaste contracten. Bezuinigen is volgens de regering onvermijdelijk omdat de staatskas leeg is, maar mensen uit de lagere sociale klassen die toch al moeite hebben het hoofd boven water te houden, hebben daar geen enkel begrip voor. Ook al gaat de basisuitkering voor de allerarmsten ter compensatie wel met 15 dollar per maand omhoog.
President Moreno kondigt te midden van militaire kopstukken aan zijn regeringszetel te hebben verplaatst van Quito naar Guayaquil.
Taxichauffeurs zien de benzine duurder worden, maar gebonden zijn aan een vaste kilometerprijs. Indianen voelen zich toch al achtergesteld en kunnen het zich niet veroorloven 15 dollar meer te betalen om hun pick-up vol te gooien. Studenten willen niet meer betalen voor hun busritjes op en neer naar de universiteit en vrezen dat de kwaliteit van hun onderwijs achteruit gaat. De transportsector, indianen en studenten zijn dan ook de grote aanjager van de huidige protesten tegen Moreno.
Ze demonstreerden wel apart van elkaar. De mars van de indianen in Quito verliep vreedzaam, maar de door de vakbonden georganiseerde demonstraties en wilde acties van arbeiders en studenten liepen woensdag wel uit de hand.
Dat de geest nu ineens helemaal uit de fles is, komt vooral ook door de algehele onvrede over de politieke klasse. Ze zijn corrupt en zitten alleen maar in hun zakken te vullen ten koste van de gewone man, is de bij velen heersende opvatting. In het zich over heel Zuid-Amerika uitstrekkende Odebrecht-schandaal zijn inderdaad ook meerdere Ecuadoraanse ministers uit het vorige en huidige kabinet veroordeeld voor corruptie en zelfs ook Jorge Glas, de voormalige vicepresident van Moreno.
Tijdens het bewind van oud-president Rafael Correa van 2006 tot 2017 zijn de armen er vanwege grootschalige uitgaven aan sociale voorzieningen flink op vooruit gegaan. Ondanks dat de Ecuadoraanse economie toen ook harder groeide dan nu en de decennia daarvoor, is de staatsschuld daardoor wel flink opgelopen. Nu zit Correa vanuit België – waar hij woont met zijn Waalse vrouw en kinderen – de demonstranten flink op te stoken. Moreno was ooit zijn vicepresident, maar die heeft volgens Correa het linkse beleid verraden dat ze voerden met hun partij Alianza País. Hij spreekt nu dan ook van de slechtste regering ooit en pleit voor vervroegde verkiezingen waar hij zelf wel weer kandidaat wil zijn, ook al verbiedt de grondwet dat nadat hij er al twee termijnen op heeft zitten.
En Moreno is inderdaad opgeschoven naar het politieke midden. Al tijdens zijn verkiezingscampagne gaf hij aan een einde te willen maken onder de enorme polarisatie die er onder Correa was ontstaan. Daar waar Correa zijn rechtse tegenstanders steevast uitmaakte voor fascisten ging Moreno juist de samenwerking met hen aan. Maar nu Moreno diep in de problemen zit laten ze hem een voor een als een baksteen vallen.
Hij is met zijn regering al uitgeweken van zijn presidentiële paleis in Quito naar de grote havenstad Guayaquil om de woedende indianen die hem willen verjagen te ontlopen. Voor het aantreden van Rafael Correa hebben indianengroeperingen begin deze eeuw drie presidenten verjaagd, dus zijn angst is niet geheel onterecht. Gisteren namen indianen al kortstondig het Ecuadoraanse parlement in bezit.
Een oplossing voor de enorme sociale en politieke onrust is niet in zicht. De demonstranten zijn van plan vol te houden tot de omstreden maatregelen van tafel gaan en misschien is nu dat zelfs niet genoeg meer. Moreno heeft sinds de aankondiging van het bezuinigingspakket al meerdere malen laten weten absoluut niet van plan te zijn daar op terug te komen.
Hij zegt wel te willen onderhandelen met de indianen om te bekijken hoe de beschikbare middelen het beste ingezet kunnen worden, maar die zijn vooralsnog compromisloos en willen niet aan tafel.
Bij de protesten zijn heel wat vernielingen aangericht in de binnensteden van Quito, Guayaquil en Cuenca. Er is met stenen gegooid naar de politie en maandag werd er zelfs een tank van het leger in brand gestoken net buiten Quito.
Politie en leger hebben al meerdere keren traangas ingezet en slaan er bij tijd en wijle ook flink op los is te zien op filmpjes op sociale media. Bij de protesten zijn tot nu toe tientallen gewonden en zeker twee doden gevallen. Zo werd zondag een jongeman overreden bij een wegblokkade bij Molleturo op de weg van Guayaquil naar Cuenca. Volgens onbevestigde berichten zijn er nog zeker drie doden meer te betreuren.
Buiten de steden zijn zeker drie olievelden en verschillende drinkwaterinstallaties in bezit genomen door protesterende boeren en indianen.
Er heerste woensdag in elk geval de binnensteden van Quito en Cuenca een hele anarchistische sfeer. Overal werden brandjes gesticht op straat en ook met molotov-cocktails en rookbommen gegooid naar de politie. Ook zijn stenen uit stoepen getrokken om de politie mee te bekogelen. Zoals ook hier te zien is het historische centrum van Quito:
https://platform.twitter.com/widgets.js
Persoonlijke impact
Wijzelf beginnen nu ook wel last te krijgen van de grote sociale onrust. Allereerst zijn alle scholen in Ecuador dicht en dus zitten ook onze jongetjes van 3 en 4 al sinds donderdag thuis. Omdat papa en mama wel druk aan het werk zijn en niet steeds met ze naar de speeltuin kunnen of kunnen knutselen, zijn ze regelmatig flink uit hun humeur. Het wordt tijd dat ze weer gewoon leuke kinderdingen gaan doen met hun klasgenootjes en juffen.
Vanwege alle wegblokkades om Cuenca heen is bevoorrading over de weg niet mogelijk. Daardoor trof ik gisteren lege schappen op de groente/fruit- en vleesafdeling van onze supermarkt. We hebben op zich genoeg voorraad in huis en er is een luchtbrug opgezet tussen Quito en Cuenca met militaire vliegtuigen, waardoor de schappen regelmatig weer helemaal aangevuld kunnen worden, maar het gaf me wel een naar gevoel.
Het lege vleesschap dinsdagmiddag in de supermarkt ‘Supermaxi’ waar ik altijd boodschappen doe.
Verder is het gas in Cuenca op. Vrachtwagens met de gasflessen waar ook wij op koken en douchen staan vast voor de wegblokkades op de toegangswegen naar onze op 2500 hoogte in de Andes gelegen stad toe. Mijn vrouw ziet zich daardoor ook genoodzaakt haar restaurant te sluiten, want zij heeft daar geen gas meer om op te koken. Veel andere restaurants bij ons in de buurt zijn overigens nog wel open. De vraag is hoe lang nog want het nog beschikbare gas wordt voorlopig alleen ingezet voor ziekenhuizen en andere vitale diensten.
Briefje op het restaurant van mijn vrouw met uitleg over de sluiting.
Deze woensdag op nationale stakingsdag zijn er ook overal in de stad zelf wegblokkades. De eerste al op 200 meter van ons huis, dus we kunnen ons net al op vele andere plekken in het land alleen lopend of fietsend verplaatsen. Niet erg voor een dagje, maar het is te hopen dat de nationale staking niet verlengd wordt en we voor langere tijd niet verder dan in een klein cirkeltje om ons huis kunnen komen.
Brandende autobanden bij de wegblokkade bij ons om de hoek.
Maar gezellig is het op zich wel zo doordeweeks een dagje met z’n vieren thuis. Dus net als iedereen wachten we gewoon af hoe de situatie zich ontwikkelt.
Dat geldt ook voor een groep Nederlandse toeristen die al sinds donderdag vastzit in het indianenstadje Guamote. Zij kunnen ook geen kant op, maar worden naar eigen zeggen wel vriendelijk bejegend door de lokale bevolking en hebben eten en drinken genoeg. Al moeten ook zij vanwege dreigende gastekorten koud douchen.
De overgrote meerderheid van de Cuencano’s en alle andere Ecuadoranen wil niks liever dan dat de rust snel weerkeert. Gewoon zonder gedoe van blokkades naar het werk en de kinderen naar school, niet hoeven te vrezen voor vernielingen in het centrum en ook niet voor tekorten aan gas en verse producten. Maar het lijkt er helaas niet op dat er snel een oplossing komt voor deze grimmige situatie.
Maar deze foto waarop de ene Ecuadoraan aan het werk is en de andere Ecuadoraan haar recht om te demonstreren uitoefent geeft dan wel weer hoop.
Arjan Meesterburrie 