Arjan Meesterburrie

De Argentijnse oud-dictator Jorge Videla (87) is in de nacht van donderdag op vrijdag overleden na een val in de douche. Hij zat een levenslange gevangenisstraf uit voor misdaden tegen de menselijkheid. De eerste reacties bestaan vooral uit opluchting en gevoelens van gerechtigheid dat er nu een symbolisch eind komt aan de zwartste bladzijde uit de Argentijnse geschiedenis.

En dat uitgerekend op de verjaardag van Máxima Zorreguieta die haar man Willem-Alexander ooit een ‘beetje dom’ noemde omdat hij een citaat van Videla aanhaalde om zijn schoonvader vrij te pleiten.

Dood Videla geeft dwaze oma’s rust 
Voorzitster Estela de Carlotto van de dwaze oma’s van Plaza de Mayo die zich nog altijd inzetten voor het terugvinden van de tijdens de vuile oorlog verdwenen baby’s liet op een geïmproviseerde persconferentie weten dat de dood van Videla rust geeft:

“Bij dood hoort geen vreugde, maar nu is het gezicht verdwenen van de Aarde van genocide, inhumaniteit, van iemand die geen scrupules had om samen met zijn handlangers een vernietigingsplan op te stellen […] Zijn dood geeft rust, al blijft het moeilijk te verteren dat hij nooit heeft willen onthullen waar de 400 baby’s zijn waar we nog altijd naar zoeken.”

‘Ideoloog van de slechtste dictatuur ooit’
De Argentijnse krant Clarín noemt Videla de ‘ideoloog van de terreur van de ergste dictatuur ooit in Argentinië’. In de krant wordt ook politicus Juan Cabandié aan het woord gelaten wiens ouders zijn vermoord:

“Mij is de mogelijkheid ontnomen om geknuffeld te worden door mijn moeder en onderhouden te worden door mijn vader. Het enige geluk dat we hebben is dat Videla zijn laatste jaren eenzaam in een doodgewone cel heeft moeten doorbrengen.”

Minister van Cultuur Hernán Lombardi reageert op Twitter: “Videla is dood, een tiran met bloed aan zijn handen. De democratie van Argentinië had de waarde om hem te berechten en te veroordelen.”

Reactie Timmermans en Nobelprijswinnaar Esquivel
Minister Timmermans van Buitenlandse Zaken reageerde op BNR: “We kunnen wel zeggen over de doden niets dan goeds, maar over deze dode heb ik niets goeds te melden.”

Voormalig Nobelprijswinnaar voor de Vrede Adolfo Pérez Esquivel reageert genuanceerd: “Jorge Videla heeft veel mensen pijn gedaan en heeft de waarden van heel het land verraden, maar ik wens niemand de dood.”

Tienduizenden mensen ‘verdwenen’
Onder het regime-Videla zijn naar schatting zo’n 30.000 mensen ‘verdwenen’. Voor misdaden tegen de menselijkheid kreeg Videla in 2010 een levenslange gevangenisstraf opgelegd.

Vorig jaar werd hij nog eens tot 50 jaar cel veroordeeld voor zijn betrokkenheid bij de ontvoering van baby’s. En er liep nog een rechtszaak tegen de voormalig generaal vanwege ‘Plan Condor’.

Dat zou een samenzwering zijn geweest met de dictaturen in de omringende landen Brazilie, Uruguay en Paraguay om alle ‘linkse terroristen’ uit te roeien.

‘Geen systematisch plan’
Zelf erkent Videla dat er vele duizenden mensen zijn vermoord en baby’s zijn verdwenen tijdens zijn bewind, maar hij ontkent ten stelligste dat daar een systematisch plan aan ten grondslag heeft gelegen.

Een bekende verdedigingslijn want Maxima’s vader Jorge Zorreguieta, die staatssecretaris van Landbouw was onder Videla, beweert zelfs dat hij helemaal niks heeft geweten van alle verdwijningen.

Wat niet veroordeeld wordt zal zich herhalen
Met het overlijden van de dictator kan Argentinië nu in elk geval een belangrijke zwarte bladzijde van de gruwelijke geschiedenis proberen dicht te slaan. Al kan het boek nooit helemaal dicht, zei dwaze oma Carlotto vanmiddag op de Plaza del Mayo:

“Hiermee is aan geen enkele periode een eind gekomen. Het blijft noodzakelijk iedereen te vervolgen die verantwoordelijk was voor de militaire dictatuur. Want wat niet veroordeeld wordt, zal zich herhalen.”