Arjan Meesterburrie

Het snelgroeiende wereldwijde web van belastingparadijzen is één van de grote aanjagers van de ongelijkheid. President Correa van Ecuador wil daar een eind aan maken, betoogt hij in een opinie-stuk in The Huffington Post. Hier de vertaling.

Voor het eerst in de geschiedenis is er genoeg rijkdom om iedereen uit de armoede te halen. Toch gaan honderden miljoenen mensen over de hele wereld nog met honger naar bed, niet door een gebrek aan middelen, maar door een enorme ongelijkheid veroorzaakt door perverse economische systemen.

De helft van de rijkdom op de wereld is in handen van de rijkste 1 procent. Het is schokkerend dat slechts 62 mensen meer geld hebben dan de armste helft van de wereldbevolking gezamenlijk, die hun aandeel in de beschikbare middelen wereldwijd zagen kelderen de laatste jaren.

Systematische belastingontduiking
Een snelgroeiend wereldwijd web van belastingparadijzen is één van de grote aanjagers van de ongelijkheid, omdat zij toestaan dat de superrijken geen of veel minder belasting betalen dan ze zouden moeten doen. Hoewel de duistere wereld van belastingparadijzen het moeilijk maken met precieze cijfers te komen, komen de laagste schattingen uit op 7,6 biljoen dollar aan individuele rijkdom die is verstopt in offshore belastingparadijzen.

De systematische belastingontduiking van rijke individuen en bedrijven ontnemen regering in rijke landen de middelen om te investeren in publieke diensten – De Amerikaanse schatkist loopt jaarlijks 100 miljard dollar mis doordat grote bedrijven belasting ontduiken. Maar als het weggesluisde geld al pijn doet bij rijke landen, dan zijn de effecten in ontwikkelingslanden die dringend behoefte hebben aan middelen om aan de basisbehoeften van hun bevolking te kunnen voldoen nog veel desastreuzer. En dat is de reden dat belastingontduiking een belangrijke mensenrechtenkwestie is.

Nationaal referendum
De onthullingen in de Panama Papers hebben wereldwijd het licht gezet op de enorme belastingontwijking. Wereldleiders moeten hier een centraal punt van maken om te beginnen met het ontmantelen van belastingparadijzen. Maar dat kan alleen als regering niet gewoon weer de zaken oppakken alsof er niks is gebeurd. Daarom heeft Ecuador besloten nu in actie te komen.

We gaan een nationaal referendum organiseren over de vraag of gekozen politici en bestuurders vermogen mogen stallen in belastingparadijzen. Als ons voorstel dat we “Etisch Pact” noemen wordt goedgekeurd door de kiezers dan hebben alle publieke vertegenwoordigers tot een jaar na het referendum de tijd hun geld terug te halen naar huis en anders worden ze ontslagen. Over de hele wereld worden voorwaarden gesteld aan de verkiesbaarheid van politieke kandidaten. In Ecuador is je geld niet in een belastingparadijs hebben daar voortaan één van.

Het ondermijnende belastinggeheim
Het belastinggeheim bevordert corruptie en de opbrengsten van mensen die zich inlaten met drugshandel en mensensmokkel. De democratie en de sociale samenhang worden ook ondermijnd als een kleine wereldwijde elite zichzelf verrijkt ten koste van de overgrote meerderheid door geen belasting te betalen terwijl ieder ander dat wel moet doen. We moeten snel een eind maken aan deze onethische en onverantwoordelijke praktijken.

Regering moeten het goede voorbeeld geven door een eind te maken aan belastingontduiking. Maar dat wordt erg lastig als politici zelf opzettelijk belasting ontwijken en daarmee het land dat ze zeggen te dienen schade toebrengen.

Het referendum van Ecuador volgt op grote inspanningen om ons belastingsysteem te veranderen en het terugdringen van belastingontduiking. Het resultaat daarvan is een verdriedubbeling van de belastingopbrengst in de periode 2007-2014. Daarvan komt 92 procent door meer openheid en efficiëntie bij het innen van belasting en slechts 8 procent door belastingverhogingen. Dit heeft ons de broodnodige middelen opgeleverd voor ons beleid om armoede en ongelijkheid te bestrijden.

Meest ongelijke regio ter wereld
Toch is naar schatting nog altijd een derde van het Bruto Nationaal Product van Ecuador in het geheim in buitenlandse belastingparadijzen gestald. Alleen al in de laatste twee jaar wordt de kapitaalvlucht geschat op 3 miljard dollar, net iets minder dan het geld dat we nodig hebben voor de wederopbouw na de verwoestende aardbeving van april.

Het probleem is dat dit niet alleen Ecuador raakt. Het is systematisch. In heel Latijns-Amerika wordt jaarlijks voor 340 miljard dollar aan belasting ontweken die eigenlijk aan het bestrijden van armoede en ongelijkheid bestreden had moeten worden in wat nog steeds de meest ongelijke regio van de wereld is ondanks alle vooruitgang die er in de laatste tien jaar is gemaakt. Stel eens voor wat voor een stimulans het voor onze economieën zou betekenen en hoeveel banen er gecreëerd kunnen worden, hoeveel publieke investeringen er in onderwijs, wetenschap en technologie gedaan kunnen worden, in schone energie of de infrastructuur als al dat geld thuis was besteed in plaats van weggezet in het buitenland. Oxfam heeft berekend dat 32 miljoen mensen in Latijns-Amerika uit de armoede kunnen komen als iedereen op het continent het gehele verschuldigde bedrag aan inkomstenbelasting zou betalen in plaats van het te verstoppen in belastingparadijzen.

Aanpak in VN-verband
Geen enkel land kan deze complexe wereldwijde geheime financiële structuren in zijn eentje aanpakken. Er is goed gecoördineerde en uitgebreide actie nodig op wereldwijde schaal. De huidige pogingen om meer openheid af te dwingen over het geld van de oorspronkelijke eigenaren in bv’s kunnen een deel zijn van de oplossing, maar die bescheiden inspanningen zijn niet genoeg. We moeten de belastingparadijzen ontmantelen.

Daarom heb ik besloten net als honderden andere economen de open brief van Oxfam te ondertekenen die oproept een eind te maken aan het tijdperk van belastingparadijzen. Daarom moeten we samenwerken met belangrijke NGO’s die al in de frontlinie strijden om wereldwijd bewustzijn te creëren over deze cruciale kwestie. En daarom zal Ecuador tijdens de VN-vergadering deze week oproepen een VN-instituut op te richten die in staat is een eind te maken aan deze schandalige situatie.

Dat wordt geen makkelijk gevecht. We zien nu al veel weerstand. De boycot van een aantal rijke landen van de belastingagenda tijdens de VN-bijeenkomst over geld voor ontwikkelingslanden vorig jaar in Addis Abeba was een duidelijk signaal van de tegenstand en de schaamteloze argumenten die we tegen zullen komen als we deze zaak voortzetten.

Maar sindsdien is de roep om echte actie alleen maar groter geworden. Nu is het tijd voor historisch etisch pact om eindelijk tot rechtvaardige belastingen te komen in de wereld.