President Juan Manuel Santos en FARC-leider ‘Timochenko’ werden al genoemd als winnaars van de Nobelprijs voor de Vrede, maar de Colombianen hebben het moeizaam bereikte vredesakkoord met nipte meerderheid naar de prullenbak verwezen.

farccolombia

President Santos en FARC-leider ‘Timochenko’ schudden elkaar vorig jaar september de hand in aanwezigheid van de Cubaanse president Raúl Castro

In het referendum van zondag in Colombia stemde 50,2% tegen het vorige week getekende vredesakkoord met de FARC en 49,8% vóór. Een grote verrassing, want volgens de laatste peilingen had het ja-kamp een comfortabele voorsprong. Tegenstanders van het na jaren onderhandelen tot stand gekomen vredesakkoord vinden dat de guerilla-strijders te makkelijk wegkomen met hun misdaden en zelfs worden beloond met zetels in het parlement. Het nee-kamp onder leiding van oud-president Alvaro Uribe wil dat er heronderhandeld wordt.

Wapenstilstand blijft van kracht
De FARC had voor het referendum gezegd dat er van opnieuw onderhandelen geen sprake kan zijn en president Juan Manuel Santos gaf in de campagne aan dat er geen plan B was. In een persconferentie zondagavond lokale tijd vanuit het presidentiële paleis zei Santos dat hij het ‘nee’ accepteert, maar dat hij niet wil dat de stabiliteit van het land in gevaar komt. De president benadrukte dan ook dat de wapenstilstand van kracht blijft:

“Ik blijf op zoek naar vrede tot de laatste minuut van mijn presidentschap.”

Maandagochtend vliegen de belangrijkste regeringsonderhandelaars naar Havana waar de vredesonderhandelingen hebben plaatsgevonden om met de FARC-leiding te praten over hoe het nu verder moet.

FARC wil nog steeds vrede
In een eerste reactie liet FARC-leider Rodrigo Londoño (beter bekend als ‘Timochenko’) weten dat vrede het doel blijft en dat praten het middel is:

“De FARC blijft bij haar bereidheid om alleen nog woorden als wapen te gebruiken in het bouwen van een toekomst. Aan het Colombiaanse volk dat van vrede droomt, reken op ons, vrede zal zegevieren.”

De FARC is in 1964 opgericht als marxistische boerenorganisatie die de strijd aanging tegen de enorme ongelijkheid in Colombia en vocht voor herverdeling van landbouwgrond. In de loop der jaren vermengde de guerilla-organisatie die gerichte strijd meer en meer met drugshandel, ontvoeringen en bruut geweld. Bij de oorlog met regeringstroepen en rechtse paramilitaire groeperingen zijn in de ruim 52 jaar dat het conflict duurt meer dan 220.000 doden gevallen

Akkoord nog maar net getekend
Afgelopen maandag werd het vredesakkoord waarmee de FARC de wapens zou neerleggen en zich om zou vormen tot politieke partij nog ceremoniëel ondertekend in aanwezigheid van belangrijke leiders als de Amerikaanse minister van Buitenlandse Zaken John Kerry, VN-secretaris-generaal Ban Ki-moon, de Cubaanse president Raúl Castro en namens Nederland minister Bert Koenders. Er gingen stemmen op om president Santos en FARC-leider ‘Timochenko’ te belonen met de Nobelprijs voor de vrede en de paus had voor volgend jaar een bezoek aan Colombia aangekondigd als beloning voor de moeizaam bereikte vrede.

Maar na het nipte nee heerst grote onzekerheid in Colombia. President Santos wil deze maandag gelijk met alle politieke partijen om tafel. Gezien de eerste reacties is opnieuw om de tafel om de voor de nee-stemmers scherpste randjes van het akkoord af te halen de meest waarschijnlijke optie. Al zal het moeilijk zijn voor de FARC meer concessies te doen, want zij moeten wel iets te winnen hebben bij de vrede en niet massaal achter de tralies verdwijnen. In het slechts denkbare scenario laait het conflict weer in alle hevigheid op, maar dat wil eigenlijk helemaal niemand.