Het wordt een historische dag genoemd op Cuba, maar het schrappen van het uitreisvisum is grotendeels een wassen neus. De onder strenge voorwaarden verstrekte ‘witte kaart’ die Cubanen sinds de jaren ’60 nodig hadden om naar het buitenland te reizen bestaat vanaf vandaag dan wel niet meer, maar buitenlandse tripjes zijn voor de meeste Cubanen nog steeds uitgesloten.

Je moet natuurlijk ook welkom zijn in het buitenland en dat zijn Cubanen nog minder dan de meeste Latijns-Amerikanen. De voorwaarden voor een inreisvisum zijn in Westerse landen meestal nog strenger en duurder dan die van het geschrapte uitreisvisum op Cuba zelf. Ook al is er wat de Cubaanse regering betreft nu geen echte buitenlandse uitnodiging meer nodig.

Vliegveld Cuba

Verenigde Staten
Zo hebben de Verenigde Staten hebben al laten weten dat er aan hun kant voorlopig geen verandering komt in het uiterst strikte visumbeleid voor Cubanen. Een reisje naar het slechts een paar honderd kilometer verderop gelegen Miami zit er daarmee zeker niet in.

Laat staan een verblijfsvergunning voor een nieuw leven in Florida of elders in de Verenigde Staten. En dus zullen ook de komende tijd nog steeds boten vol illegale immigranten de oversteek van Cuba naar de VS maken.

Duur paspoort
Bovendien is voor buitenlandse reizen een paspoort nodig. En dat kost op Cuba bijna een half jaarsalaris. Dat komt bovenop de voor de gemiddelde Cubaan peperdure vliegtickets van en naar het socialistische eiland. Ook zonder het dure uitreisvisum zijn alleen de ‘happy few’ financieel in staat naar het buitenland te reizen.

Maar de soepeler regels gelden nou juist niet voor een groot deel van die ‘happy few’. Want de regering wil ‘het menselijk kapitaal dat door de Revolutie is gecreëerd behouden’.

Daarmee lijkt het erop dat Raúl Castro het niet aandurft hooggekwalificeerde artsen, topsporters en andere sleutelfiguren naar het buitenland te laten reizen met het risico dat ze daar blijven.

Staatsgevaarlijke personen
Voor ‘staatsgevaarlijke’ personen is het sowieso uitgesloten het eiland te verlaten. Dat geldt normaal gesproken voor iedereen die ook maar de mildste vorm van kritiek heeft op het regime. In elk geval wordt de hele oppositie in de praktijk als staatsgevaarlijk bestempeld.

Terugkeerregeling
Het schrappen van het uitreisvisum maakt deel uit van de nieuwe Migratiewet in het pakket hervormingen dat president Castro in oktober presenteerde. Veel belangrijker in die Migratiewet is het recht op terugkeer van gevluchte Cubanen.

Velen hebben het eiland ‘illegaal’ verlaten zonder die witte kaart en konden daardoor niet meer terugkeren om hun familie te bezoeken. Met de nieuwe regeling is dat wél weer mogelijk.

Het na tientallen jaren weer in de armen kunnen sluiten van een zoon, een zus of een oom zal veel meer impact hebben op de gemiddelde Cubaanse familie dan de wassen neus van het geschrapte uitreisvisum. Door alle overblijvende hindernissen komt er in elk geval géén tsunami van Cubanen in het Westen.

UPDATE: Dissidente Yaoni Sanchez twittert maandagmiddag 14 januari dat ze een paspoort krijgt om te reizen en dat ze dat nauwelijks kan geloven. Zou het zijn omdat zij zo in de schijnwerpers staat of krijgen critici écht meer speelruimte onder Raúl Castro?