In de tweede ronde van de presidentsverkiezingen in het Zuid-Amerikaanse Ecuador versloeg zittend president Daniel Noboa zijn linkse uitdager Luisa González verrassend ruim.
Het door drugsgeweld geteisterde Ecuador krijgt niet de eerste vrouwelijke president uit de geschiedenis, maar een volledige termijn van de centrumrechtse zittende president Daniel Noboa. De 37-jarige zoon van een bananenmiljardair versloeg zondag in de tweede ronde van de presidentsverkiezingen in het Zuid-Amerikaanse land zijn linkse uitdager Luisa González verrassend ruim met bijna 56 procent van de stemmen tegen 44 procent, meldt kiesraad CNE.
In de peilingen gingen beide kandidaten nog nek-aan-nek en ook in de eerste ronde in februari was het verschil nog minimaal. González wilde zondagavond lokale tijd haar nederlaag nog niet accepteren en eist een hertelling. „Ik weiger te geloven dat een volk leugens verkiest boven de waarheid en geweld boven vrede en eenheid.”
Maar naar verwachting blijft de uitslag gewoon staan en dan kan de anderhalf jaar geleden na tussentijdse verkiezingen aangetreden Noboa door met zijn keiharde aanpak van het drugsgeweld en zijn pogingen de Ecuadoriaanse economie te laten groeien.
In Ecuador wordt de schade opgemaakt na de terreur die drugsbendes dinsdag zaaiden. Onder de bange bevolking bestaat grote steun voor de keiharde aanpak die president Noboa nu belooft. „Hopelijk gaat de overheid nu korte metten maken met dit soort praktijken.”
„Nooit, echt nooit, heb ik me zo bang gevoeld om de straat op te gaan en heb ik het idee gehad dat ze me elk moment iets aan kunnen doen”, zegt makelaar Mariela Torres uit de grote havenstad Guayaquil. „Dat ze me elk moment kunnen ontvoeren, kunnen vermoorden of kunnen beroven.”
Lees verder in NRC Handelsblad voor de rest van mijn reportage.
De in november aangetreden president Daniel Noboa lijkt in tegenstelling tot zijn voorgangers wel echt de strijd aan te durven binden met de in rap tempo zeer machtig geworden drugsbendes in Ecuador. De ontsnapping van de beruchte leider van ‘Los Choneros’ heeft geleid tot de noodtoestand en een dag vol chaos met een overval op een tv-studio tijdens een live-uitzending, vermoorde en ontvoerde politieagenten, autobommen en andere explosies in diverse steden, de ontsnapping van nog een andere beruchte drugscrimineel en al dan niet kloppende berichten over gewapende mannen die scholen, universiteiten en ziekenhuizen binnendrongen. Inmiddels is er officieel sprake van een ‘intern gewapend conflict’.
In de Ecuadoraanse middag werden televisiekijkers opgeschrikt door een inval van gewapende mannen met capuchons, mutsen en mondkapjes tijdens een live uitzending van TC Televisión. Ze bedreigden de presentatoren en andere medewerkers in de in Guayaquil gevestigde studio. Die smeekten om hulp en zeiden dat de invallers hen allemaal wilden vermoorden.
Na anderhalf uur wist de politie alle dertien invallers te overmeesteren, onder wie twee minderjarigen. De politie beschouwt de inval als een “terroristische daad”.
Het was het meest in het oog springende incident, maar zeker niet het enige van een chaotische dinsdag die niet snel vergeten zal worden in Ecuador.
Voor zover in de avonduren bekend was zijn er acht doden gevallen bij geweld in Guayaquil. Ook meldt de nationale politie de dood van twee politieagenten in het noordelijk van Guayaquil gelegen plaatsje Nobol.
Intern gewapend conflict
Vanwege de enorm explosieve situatie tekende president Daniel Noboa dinsdagmiddag lokale tijd een decreet waarin hij spreekt van een ‘intern gewapend conflict’ tegen 22 drugsbendes. Van die formele status is sprake als een regering vecht tegen ‘niet-statelijke georganiseerde gewapende groeperingen’ en er sprake is van grote interne onrust. Het leger krijgt daarmee nog meer macht om orde op zaken te stellen en mag dodelijk geweld gebruiken tegen de bendes.
De onrust begon zondag toen de in de gevangenis van Guayaquil vastzittende drugscrimineel José Adolfo Macías Villamar werd opgehaald om te worden overgeplaatst naar een veel strengere gevangenis, maar onvindbaar bleek te zijn. Na een dag zoeken in het enorme complex moesten de autoriteiten met schaamrood op de kaken tot de conclusie komen dat de leider van de beruchte bende ‘Los Choneros’ moest zijn ontsnapt, waarschijnlijk al rond Kerst.
‘Fito’ zit een gevangenisstraf van 34 jaar uit en zit al sinds 2011 vast, maar wordt ervan verdacht betrokken te zijn bij de moord op presidentskandidaat Fernando Villavicencio, die de drugscriminaliteit en corruptie hard wilde aanpakken.
Binnen de gevangenis van Guayaquil had ‘Fito’ veel macht, kon hij zijn criminele activiteiten voortzetten en wist hij een vermogen te vergaren van naar schatting 23 miljoen dollar. Hij had er zelfs een zwembad tot zijn beschikking, een ruimte om persconferenties te geven en faciliteiten om een professionele muziekvideo op te nemen met zijn dochter.
Hoe hij is ontsnapt is nog niet duidelijk, maar het is niet de eerste keer dat hij een gevangenis heeft weten te ontvluchten. Het is hem bijna elf jaar geleden al eerder gelukt te ontsnappen, toen kon hij ontkomen op een boot.
Noodtoestand
Na het bekend worden van zijn ontsnapping riep president Daniel Noboa maandagavond al de noodtoestand uit met meer macht voor het leger en een landelijke avondklok van 23 tot 5 uur. Noboa beloofde tijdens zijn campagne en daarna ook meerdere malen na zijn aantreden de onder zijn voorgangers ongelooflijk uit de hand gelopen drugscriminaliteit hard aan te gaan pakken. Dat blijkt vooralsnog geen loze belofte, maar het resultaat is wel extreme chaos en geweld.
Uit woede over de geplande overplaatsingen van hun leiders en het uitroepen van de noodtoestand lieten bendeleden in de nacht van maandag op dinsdag in verschillende steden explosieven afgaan, staken ze auto’s in brand en werden in totaal zeven politieagenten ontvoerd. Inmiddels zijn drie daarvan bevrijd.
Overdag werd de chaos nog veel groter met de ontsnapping van een andere beruchte drugscrimineel uit de gevangenis van het hoog in de bergen gelegen Riobamba. Het gaat om de drie dagen daarvoor opgepakte ‘Pico’, de leider van ‘Los Lobos’, een met ‘Los Choneros’ rivaliserende drugsbende. Hij wordt onder meer verdacht van het beramen van een moordaanslag op het hoofd van het landelijke Openbaar Ministerie.
Gedurende de middag kwamen er behalve over de inval bij de tv-studio ook berichten uit onder meer Guayaquil, Quito, Machala en Quevedo dat gewapende mannen scholen, universiteiten en ziekenhuizen binnen zouden zijn gedrongen en mensen zouden gijzelen. Lang niet al die berichten bleken waar te zijn, maar de paniek in Ecuador is groot.
Het ministerie van Onderwijs heeft uit veiligheidsoverwegingen besloten de scholen en universiteiten in het hele land de komende dagen te sluiten. Ook veel winkels zijn dicht en op straat patrouilleren militairen.
De autoriteiten roepen iedereen op zich alleen via officiële kanalen te informeren, want op sociale media, in appgroepen en mond-op-mond gaat momenteel veel nepnieuws rond.
Meeste cocaïne in Nederland komt uit Ecuador
De huidige situatie is het gevolg van de enorme macht die de internationaal opererende drugsbendes zich de afgelopen jaren relatief straffeloos hebben weten te verwerven, de zeer wijd verspreide corruptie in Ecuador en de zwakte van de politiemacht. De bendes in Ecuador hebben nauwe banden met de grote Mexicaanse drugskartels en Albanezen, maar ook met drugsbazen in Nederland en België. De meeste cocaïne op de Nederlandse markt komt uit Ecuador.
De strijd die de Ecuadoraanse regering onder leiding van president Daniel Noboa heeft aangebonden tegen de drugsbendes is dapper, maar zal niet eenvoudig worden en nog tot heel veel meer chaos en geweld leiden. Maar alles beter dan accepteren dat Ecuador definitief is afgegleden tot een narcostaat waar het drugsgeld regeert en waar politieagenten en zelfs presidentskandidaten hun leven niet veilig zijn.
Noboa had al een referendum aangekondigd over hardere maatregelen tegen drugscriminaliteit en daar zal nu ongetwijfeld veel draagvlak voor zijn onder de bevolking.
Correctie: In een eerdere versie van dit stuk stond dat ‘Fito’ eerder wist te ontsnappen door zich te verkleden als priester en non, maar dat bleek om een andere crimineel te gaan
President Guillermo Lasso heeft de vlucht naar voren gekozen en voordat er gestemd kon worden over zijn afzetting het parlement ontbonden. Na die zogeheten ‘muerta cruzada’ (wederzijdse dood) worden er nog dit jaar nieuwe verkiezingen georganiseerd in Ecuador. Beluister mijn bijdrage bij Bureau Buitenland van de VPRO daarover.
In Ecuador is een politieke crisis ontstaan. President Guillermo Lasso heeft het parlement naar huis gestuurd, omdat ze van plan waren om hem af te zetten. Nu mag hij per decreet regeren, maar hij moet ook binnen zes maanden verkiezingen uitschrijven.
Waar Nederland dan de grote favoriet mag zijn, is iedereen er hier op de evenaar van overtuigd dat Ecuador Oranje gaat verslaan in de tweede groepswedstrijd van het WK in Qatar. Nu brallen voetbalfans in hun enthousiasme wel vaker wat, maar als je goed doorvraagt komt daar ook een behoorlijk onderbouwde uitleg bij.
Wie wil weten hoe de cruciale WK-wedstrijd leeft in Ecuador en voor wie ik zelf juich kan mijn uitgebreide bijdrage daarover bij Langs de Lijn terugluisteren via onderstaande link. Voorbeschouwing op de wedstrijd begint op 2.01.00 en uw favoriete Andes-correspondent hoor je vanaf 2.06.20.
“Ecuador heeft 92 jaar aan voetbalhistorie op z’n kop gezet door in de openingswedstrijd van het WK het gastland te verslaan.” De 2-0 overwinning van ‘La Tri’ op Qatar wordt in Ecuadoraanse media als historisch gezien, omdat sinds het eerste WK in 1930 het gastland nog nooit de openingswedstrijd verloor. Nu klinkt luid de roep om vrije dagen komende vrijdag voor de wedstrijd tegen Nederland en volgende week dinsdag tegen Senegal.
Feest op straat in Cuenca. Foto: El Universo
Bij de meeste Ecuadoranen is enige relativering over de zwakte van Qatar er niet bij. Maar Ecuador heeft dan ook nog nooit zo makkelijk een WK-wedstrijd gespeeld. De eerste drie punten zijn dan ook enthousiast gevierd. In veel grote steden gingen duizenden mensen de straat op en in mijn eigen Cuenca waren nog tot ver na de wedstrijd overal grote rijen toeterende auto’s te zien.
Volgens bondscoach Gustavo Alfaro was dit belangrijkste wedstrijd voor Ecuador. “We hebben met grote overmacht gewonnen en hopelijk is dit het begin van iets heel moois”, zei de ervaren Argentijnse trainer na afloop. “Dit was de belangrijkste wedstrijd zo tegen het gastland: we moesten een historische mythe doorbreken.”
Veel vrienden van me lusten Nederland nu wel rauw en enige nuchterheid is ver te zoeken. Zo ging onderstaand plaatje van grote uitblinker Enner Valencia nog tijdens de wedstrijd al rond in Whatsapp-groepen waar ik in zit.
Op sociale media klinkt inmiddels luidkeels de roep om heel het land vrij te geven komende vrijdag voor de wedstrijd tegen Nederland en volgende week dinsdag voor de wedstrijd tegen Senegal. De wedstrijd tegen Oranje is om 11 uur ’s ochtends lokale tijd. Tijdens het WK 2002 in Japan en Zuid-Korea, het eerste WK waar Ecuador zich voor kwalificeerde, begonnen de scholen later zodat iedereen de heel vroeg in de Ecuadoraanse ochtend gespeelde wedstrijden live kon zien.
Hoe dan ook heeft Ecuador nu aan een overwinning op ofwel Nederland ofwel Senegal vrijwel zeker genoeg om door te gaan naar de achtste finales. Nederland in beste doen moet Ecuador prima aan kunnen, maar een makkie zal het niet worden nu ‘La Tri’ volop vertrouwen heeft getankt in de openingswedstrijd.
Daar waar Nederland denkt makkelijke tegenstanders te hebben geloot, zijn veel Ecuadoraanse voetballiefhebbers ook optimistisch over de kansen op het WK. “De openingswedstrijd winnen van Qatar, vervolgens gelijkspelletjes tegen Nederland en Senegal en door naar de volgende ronde!”
Ecuador kwalificeerde zich als vierde land van Zuid-Amerika voor het WK in Qatar later dit jaar, achter de traditionele grootmachten Brazilië, Argentinië en Uruguay. ‘La Tri’, zoals de bijnaam van het nationale voetbalteam luidt, maakte tijdens de kwalificatie vooral indruk met een 6-1 overwinning tegen Colombia en een 1-1 gelijkspel tegen Argentinië met Messi in de gelederen eerder deze week nog.
Grote namen kent het team niet. Hooguit Enner Valencia doet misschien een belletje rinkelen, hij scoorde twee keer op het WK van 2014 en was toen heel eventjes topscorer van het toernooi. Hij speelt tegenwoordig voor Fenerbahce, maar is dit seizoen maar weinig in actie gekomen. Tijdens de afgelopen kwalificatie was de voor het Amerikaanse D.C. United uitkomende Michael Estrada met zes goals de meest trefzekere speler. Verder maakt Romario Ibarra, de broer van oud-Vitessespeler Renato Ibarra, deel uit van de selectie.
Begin 2020 werd Jordi Cruijff nog aangesteld als bondscoach van Ecuador, maar zonder ook maar een keer met de selectie bij elkaar gekomen te zijn werd zijn contract na het uitbreken van de coronapandemie ontbonden. Nu staat de Argentijn Gustavo Alfaro aan het roer. Hij heeft in korte tijd een hecht en voor Ecuadoraanse begrippen zeer gedisciplineerd team weten te smeden met een mix van jonge en meer ervaren spelers. Een belangrijk deel van de huidige selectie werd in 2019 derde op het WK voor spelers onder de 20 jaar. Dat leidde destijds tot veel trots in Ecuador en hoop op een mooie voetbaltoekomst.
Eerdere WK’s
Ecuador deed drie keer eerder mee aan een WK. Alleen in 2006 overleefde ‘La Tri’ de groepsfase. De achtste finale die daarop volgde ging met 1-0 verloren tegen Engeland, dankzij een goal van David Beckham. Op het WK in Brazilië van 2014 verloor Ecuador van Zwitserland (1-2), won het van Honduras (2-1) en speelde het gelijk tegen Frankrijk (0-0). In Rusland vier jaar geleden deed ‘La Tri’ niet mee.
Over Oranje als tegenstander maken de meeste Ecuadoraanse liefhebbers zich niet heel veel zorgen. Veel vrienden en familie in appgroepen en zelfbenoemde voetbalkenners op sociale media denken dat een gelijkspel of zelfs een overwinning wel te doen moet zijn. “De openingswedstrijd winnen van Qatar, vervolgens gelijkspelletjes tegen Nederland en Senegal en door naar de volgende ronde!”, appte een vriend me direct na het bekend worden van de loting.
Bondscoach Alfaro is minder enthousiast: “Het zijn allemaal moeilijke tegenstanders, voor Ecuador is alles ingewikkeld.” Maar hij stelde daarbij ook dat “alle tegenstanders ons ook al lastige opponent zien”. Hij liet zich daarbij niet specifiek uit over Nederland, maar zei zich wel uitermate te verheugen op de openingswedstrijd van het toernooi tegen Qatar als “de ogen van de wereld op ons gericht zijn”.
(Update 2/4: In de nacht van vrijdag op zaterdag maakte de FIFA bekend dat niet Qatar-Ecuador, maar Nederland-Senegal de openingswedstrijd zal zijn, dus dat is een tegenvaller voor Alfaro)
Hoe makkelijk Oranje misschien ook over Ecuador zal denken, onderschatting is geen goed idee. Het huidige team bleek in de kwalificatie sterker dan de in het afgelopen decennium tweevoudig Copa América-winnaar Chili en de vaak sterk presterende grote buur Colombia die vele gelouterde spelers in de selectie heeft. En met de hitte in Qatar kunnen de jongens van de evenaar ook wel uit de voeten.
Oud-bankier Guillermo Lasso wordt de nieuwe president van Ecuador. In de tweede ronde van de presidentsverkiezingen behaalde de leider van de centrum-rechtse partij CREO 52,5 procent van de stemmen tegen 47,5 procent voor zijn linkse tegenkandidaat Andrés Arauz, maakte kiesraad CNE zondagavond lokale tijd bekend na het tellen van 97 procent van de stemmen.
In zijn overwinningsspeech beloofde Lasso het politiek en sociaal diep verdeelde Zuid-Amerikaanse land te gaan verenigen, geen politieke tegenstanders te gaan vervolgen en gelijk vanaf morgen te gaan werken aan de vaccinatiecampagne. Arauz erkent zijn nederlaag en roept op tot politieke samenwerking.
De door oud-president Rafael Correa naar voren geschoven socialist Andrés Arauz moet het in de tweede ronde opnemen tegen de inheemse leider Yaku Pérez of de rechtse kandidaat Guillermo Lasso.
De eerste ronde van de presidentsverkiezingen in Ecuador zijn gewonnen door de door oud-president Rafael Correa naar voren geschoven kandidaat Andrés Arauz. De dit weekend 36 jaar geworden socialist haalde volgens de eerste snelle telling van kiesraad CNE 31,5 procent van de stemmen. Dat is niet genoeg om direct tot president te worden gekozen.
Daarom volgt er op zondag 11 april een tweede ronde waarin Arauz het moet opnemen tegen de progressieve inheemse leider Yaku Pérez (20,04%) of de rechtse oud-bankier Guillermo Lasso (19,97%), die vooraf favoriet was om de tweede ronde te halen. Het verschil tussen Pérez en Lasso is te klein om al definitief uitsluitsel te geven.
Weer even geen thuisfeestjes meer in Nederland erg? In Ecuador gelden nog altijd strenge maatregelen, zoals een avondklok, een mondkapjesplicht, forse beperkingen van het autogebruik en een alcoholverbod in het weekend. Ook blijven de scholen voorlopig nog dicht.
Markt in Quito waar net als in heel Ecuador mondkapjes verplicht zijn
Na de duizenden doden in de miljoenenstad Guayaquil en omgeving aan het begin van de coronacrisis is het virus in Ecuador, ondanks overvolle ziekenhuizen en een oversterfte van 28.000 mensen tussen maart en juli, enigszins onder controle. Maar daar zijn wel aanhoudende forse vrijheidsbeperkende en economisch schadelijke maatregelen voor nodig, net als elders in Zuid-Amerika.
In grote delen van Ecuador, waaronder mijn woonplaats Cuenca, geldt doordeweeks een avondklok vanaf 21 uur en in het weekend al vanaf 19 uur. Van vrijdag tot en met zondag geldt er ook een verbod op de verkoop van alcohol. En auto’s mogen bij het stoplicht op oranje, zoals in de meeste provincies het geval is, maar de helft van de dagen de weg op.
Scholen zijn en blijven voorlopig dicht, ook als de zomervakantie in het berg- en junglegedeelte van het Andesland begin september voorbij is. En verder geldt binnen en buiten een mondkapjesplicht, wordt bij veel winkels en andere instellingen je temperatuur opgenomen en word je op sommige plekken ondergespoten met een desinfecterend middel alvorens je naar binnen mag. Op de grootste markt van Cuenca zelfs met chloor, waardoor je kleren naar de knoppen gaan. De landsgrenzen met buurlanden Colombia en Peru zijn nog altijd dicht, maar er is wel weer mondjesmaat internationaal luchtverkeer mogelijk.
Met al die maatregelen moet voorkomen worden dat mensen samenkomen, het virus zich blijft verspreiden en er weer verschrikkelijke situaties ontstaan zoals in maart en april in Guayaquil, toen er lijken op straat lagen in de snikhete miljoenenstad en er patiënten weggestuurd moesten worden omdat er geen plek meer was in de ziekenhuizen.
Ook nu zitten veel staatsziekenhuizen toch aan hun maximumcapaciteit en moet er voor een verblijf op de IC-afdeling in privé-ziekenhuizen fors betaald worden. Zo voelde de familie van een uiteindelijk aan Covid-19 overleden kennis zich genoodzaakt een loterij te organiseren om de ziekenhuisrekening te kunnen voldoen. De te winnen prijzen bestaan uit hun auto, hun smart-TV en andere waardevolle eigendommen. En dan is dit nog een familie uit de hogere middenklasse, die in elk geval de mogelijkheid heeft aan geld te komen.
De economie bevindt zich dan ook in een diepe crisis. Ondanks een begin augustus akkoord met internationale schuldeisers over herstructurering van de miljardenschulden, kan de regering van president Lenín Moreno op geen enkele manier zulke steun verlenen aan getroffen werknemers en bedrijven, zoals in Nederland en andere rijke landen wel is gebeurd.
De vele kleine ondernemers en de miljoenen mensen die hun kostje op dagbasis bij elkaar moeten scharrelen in de informele sector hebben al helemaal te kampen met een enorm geldgebrek sinds het virus vanuit Europa ook in Ecuador terechtkwam en staan al maanden in een pure overlevingsstand.
In Nederland na veel vrijheid in de zomer nu even geen feestjes thuis organiseren, zo nodig een mondkapje op en thuiswerken als dat kan zou dan toch ook wel moeten lukken?
Arjan Meesterburrie 