Nu het stof van elf dagen fel protesteren aan het neerdalen is, blijken diepe wonden geslagen te zijn in de Ecuadoraanse samenleving. In de nasleep van de demonstraties is er bij het volk veel woede over het keiharde optreden van de politie en arresteert de regering Correa-aanhangers die demonstranten opgehitst zouden hebben. Onduidelijk is nog hoe president Moreno nu wel zijn miljardenbezuinigingen gaat realiseren.
De regering heeft zondagavond met de inheemse demonstratieleiders een akkoord gesloten over het terugdraaien van de gehate brandstofmaatregel. De subsidies komen weer terug, maar niet voor iedereen. De lagere sociale klassen worden gespaard, maar het lijkt er op dat het bedrijfsleven en specifieke sectoren wel een marktconforme prijs voor benzine en diesel gaan betalen.
Veel Ecuadoranen zijn trots op de ‘indígenas’ die naar Quito zijn getrokken en met hun aanhoudende protesten de verhoging van de brandstofprijzen van tafel hebben gekregen. Anderen zijn juist vooral boos over de vernielingen die zijn aangericht bij de protesten en vanwege alle schade die het platleggen van Ecuador heeft toegebracht aan de economie. Maar de inheemse beweging heeft in elk geval volop feest gevierd na de overwinning die zij hebben geboekt op de ‘neoliberale’ president Lenín Moreno en zijn door het IMF opgelegde bezuinigingsbeleid.
Mogelijk juichen ze te vroeg, want er moeten nu nieuwe miljardenbezuinigingen worden gevonden. Het is verre van zeker dat die niet alsnog ook links- of rechtsom inheemse boeren en andere arme delen van de bevolking zullen raken. Ook nu de brandstofsubsidies blijven en als alle sociale programma’s in stand gehouden zouden worden, gaat de publieke dienstverlening achteruit bij de geplande bezuinigingen op overheidsinstellingen. Ook op openbare ziekenhuizen bijvoorbeeld.
Als het bedrijfsleven hard wordt aangepakt, zoals veel demonstranten willen, zullen die bedrijven vervolgens wel minder mensen aan kunnen nemen. En die banen zijn wel hard nodig, want niet heel Ecuador kan een volwaardig inkomen te verdienen met een eigen winkeltje, ander eenmanszaakje of eigen stukje land en de overheid kan ook niet iedereen in dienst nemen. Moreno zal hoogstwaarschijnlijk wel moeten terugkomen op het kwijtschelden van belastingschulden van een aantal grote bedrijven.
Deze dinsdag zijn de onderhandelingen over een nieuw pakket maatregelen tussen de regering en de inheemse protestleiders en andere sociale groeperingen begonnen.
Veel kritiek op politiegeweld
Vanwege veel op sociale media gedeelde filmpjes van politieagenten die overmatig geweld gebruiken en legervoertuigen die op groepen demonstranten inrijden, is er ook veel woede over de ‘repressie’ door de autoriteiten tijdens de crisis.
Volgens de laatste cijfers van ombudsorganisatie ‘Defensoría del Pueblo’ zijn er 8 doden gevallen, 1.340 mensen gewond geraakt en 1.192 mensen gearresteerd. Eén dode viel bij een wegblokkade in Molleturo waar hij werd aangereden door een auto, twee anderen vielen van een brug in Quito bij een achtervolging door de politie en een inheemse leider kwam om bij clashes tussen de politie en demonstranten. Van de vier anderen is nog niet bekend gemaakt onder welke omstandigheden ze zijn overleden.
Alle geweldsincidenten door politie en leger moeten worden onderzocht en de verantwoordelijken daarvoor moeten worden gestraft, eisen de inheemse protestleiders. In elk geval moeten de verantwoordelijke ministers van Defensie en Binnenlandse Zaken aftreden, stelde Jaime Vargas van koepelorganisatie CONAIE van de Inheemse Bevolkingsgroepen zondag.
De door de demonstranten zo gehate minister María Paula Romo van Binnenlandse Zaken ontkende dinsdagmiddag dat de politie excessief geweld heeft gebruikt. Ze wees er daarbij ook op dat er in totaal 435 agenten gewond zijn geraakt bij de protesten en 26 politieposten zijn vernield.
Regering arresteert Correa-aanhangers
De regering houdt niet de inheemse beweging, maar vooral aanhangers van oud-president Rafael Correa verantwoordelijk voor het geweld aan de zijde van de demonstranten bij de protesten. Zij zouden de bevolking hebben opgehitst en zich hebben gemengd tussen de inheemse demonstranten en ook brand hebben gesticht in het gebouw van de ‘Contraloría General del Estado’, zeg maar de Rekenkamer van Ecuador, om bewijzen te vernietigen in het corruptie-onderzoek naar Correa.
De politie heeft maandag vier leden van Correa’s beweging opgepakt onder wie de prefect Paola Pabón van de provincie Pichincha waar de hoofdstad Quito is gelegen. Zij werd maandagochtend vroeg van bed gelicht en de politie nam ook haar telefoons en computer in beslag. Minstens drie andere ‘Correistas’ zagen de bui al hangen en vroegen asiel aan in de ambassade van Mexico in Quito, onder wie oud-parlementsvoorzitter Gabriela Rivadeneira.
“Wat er tijdens de staking gebeurde was een vooropgezet plan om chaos en wanorde te veroorzaken en geweld te gebruiken om de openbare orde te verstoren”, zei minister José Valencia van Buitenlandse Zaken namens het kabinet. “Het was een directe aanval op de democratie in Ecuador en was van tevoren georganiseerd”. Volgens de minister heeft de beweging ‘Revolucion Ciudadana’ van Rafael Correa demonstranten ook betaald om geweld te plegen.
De inheemse beweging zelf houdt ook infiltranten van Correa verantwoordelijk voor het onder de demonstranten. CONAIE-leider Vargas noemde zondagavond een aantal Correa-aanhangers bij naam en noemde ze “terroristen” die chaos wilden creëren voor een terugkeer van de oud-president
Correa wijst de beschuldigen vanuit België waar hij tegenwoordig woont resoluut van de hand. Het zijn volgens hem “acties van idioten” en hij voorspelt dat zijn voormalige vice-president, en inmiddels grote vijand, Lenín Moreno het einde van zijn regeertermijn in 2021 niet gaat halen.
Alle kinderen weer naar school
Intussen is de situatie in heel het land en ook in mijn eigen Cuenca weer snel aan het normaliseren. Alle scholen zijn deze dinsdag weer open na ruim anderhalve week gesloten te zijn geweest, dus ook die van mijn twee zoontjes van 3 en 4 die dolblij waren hun juf en vriendjes weer te zien.
De belangrijkste toegangswegen rondom de stad zijn weer open, ook die tussen Guayaquil en Cuenca, waardoor de bevoorrading weer gewoon over de weg kan plaatsvinden. Het duurt nog eventjes voordat de gasvoorraad weer helemaal op orde is, maar mijn vrouw heeft haar restaurant gelukkig weer kunnen openen. Haar restaurant heeft zoals vrijwel heel het bedrijfsleven uiteraard wel fors verlies geleden door de noodgedwongen sluiting.
Vooral ook de toeristensector zal het erg zwaar gaan krijgen de komende tijd. De verhalen van door alle wegblokkades gestrande toeristen en beelden van de gewelddadige protesten die ook ruimschoots de internationale media hebben gehaald, zijn niet bepaald een mooi visitekaartje. En het zal heel wat tijd en energie kosten buitenlanders er van te overtuigen naar Ecuador te komen, ook als de veiligheidssituatie straks weer hetzelfde is als altijd.
Update dinsdagavond 15/10: Dit artikel is geactualiseerd met een reactie van de minister van Binnenlandse Zaken op de beschuldigingen van excessief geweld door de politie en meer details over de doden die zijn gevallen.
Arjan Meesterburrie 