Arjan Meesterburrie

President Evo Morales van Bolivia wil toegang tot de Stille Oceaan en sleept daarom buurland Chili voor het Internationaal Gerechtshof in Den Haag. Na een oorlog aan het eind van de 19e eeuw moest Bolivia een stuk woestijn vol koper, zout en lithium afstaan aan de Chilenen en raakte daarmee ook de enige toegang tot zee kwijt. Zelfs de paus wordt nu mogelijk om hulp gevraagd.

Morales had gehoopt het al decennialang slepende grensconflict in goede harmonie met Chili op te lossen. De voormalig Chileense presidente Michelle Bachelet zei ooit tegen hem: “Geef me nog een paar maanden en ik reis over zee naar Bolivia.”

Geen dialoog mogelijk
Maar zij maakte haar belofte niet waar, terwijl ze als gematigd socialiste een veel betere relatie had met Bolivia dan de huidige centrum-rechtse president Sebastián Piñera. Met hem valt volgens Morales niet eens te praten over het heikele onderwerp.

Op de ‘Dag van de Zee’ afgelopen zaterdag kondigde Morales aan dat de komende dagen een Boliviaanse delegatie naar Den Haag vertrekt om de eisen op tafel te leggen, net als Peru dat in dezelfde oorlog land kwijtraakte aan Chili eerder al deed over de zeegrenzen.

Officiële verklaring
“Vandaag 23 maart neemt de staat Bolivia de onherroepelijke beslissing om naar de Stille Oceaan terug te keren. Het is een onvervreemdbaar recht van het Boliviaanse volk om hun maritieme kwaliteiten terug te krijgen en weer zonder beperkingen toegang te hebben tot de wereld.”

Bolivia is het armste land van Zuid-Amerika en samen met Paraguay het enige land op het continent dat geen toegang heeft tot de zee. Daardoor is geen visserij mogelijk en zijn ook de handelsmogelijkheden beperkt.

Handtekening onder vredesakkoord
Maar de claim van Bolivia is juridisch lastig te onderbouwen, want het land zette destijds een handtekening onder het vredesakkoord waarin werd afgesproken dat het land zou inleveren.

De Chileense president Piñera liet in een reactie dan ook weten dat hij geen enkele toenadering zal maken tot Bolivia: “Het moet duidelijk zijn dat het vredesverdrag van 1904 door vrijwillig is ondertekend door zowel Chili als Bolivia en is goedgekeurd en vandaag nog steeds volledig van kracht is.”

En hij voegde daar bijna dreigend aan toe dat zijn land tot het uiterste zal gaan om het lucratieve stuk woestijn te behouden: “Chili zal, met de hulp van het volk, de geschiedenis en de waarheid, zijn grondgebied, zijn zee, zijn hemel en zijn soevereiniteit verdedigen.”

Respect voor Internationaal Gerechtshof
In het zeegrensgeschil met Peru doet het Internationaal Gerechtshof naar verwachting dit voorjaar uitspraak. De Chileense minister van Defensie liet eerder weten die uitspraak te zullen respecteren, maar of dat ook daadwerkelijk gaat gebeuren als het rijke en machtige Chili het onderspit delft tegen Peru of het economisch gezien nietige Bolivia is de vraag.

Maar waarschijnlijk vertrouwen de Chilenen terecht op de handtekeningen van Peru en Bolivia onder de vredesverdragen. Want ondanks alle retoriek van met name Morales over ‘onvervreemdbaar recht’ zijn er nauwelijks juridische argumenten waardoor Bolivia en Peru hun stukken land en zee terug kunnen krijgen.

Hulp van de paus?
Ex-president Jorge Quiroga vindt daarom dat Morales de kersverse latino-paus moet vragen om te bemiddelen in het conflict: “We moeten niet vergeten dat de kerk en de heilige vader vaak hebben bemiddeld bij onenigheid tussen landen. We moeten nu de kans grijpen met deze alom gerespecteerde Argentijnse paus”, stelt Quiroga.

Hij wijst er daarbij op dat paus Johannes Paulus II ooit ook heeft meegeholpen aan de oplossing van een geschil tussen Argentinië en Chili.

De oude Fransiscus gaat het nog druk krijgen als vredesduif op zijn eigen continent, want Argentinië wil ook al dat hij gaat bemiddelen in het conflict met Groot-Brittannië over de Falkland Eilanden, of de Malvinas zoals de Argentijnen zelf zeggen.