Arjan Meesterburrie

De voor rooms-katholieke begrippen frisse Braziliaanse pauskandidaat João Braz de Aviz draagt het verleden van zijn werk in sloppenwijken letterlijk met zich mee. Vlak buiten de Braziliaanse stad Apucarana werd hij als jonge priester beschoten bij een overval. Een deel van de naar verluidt 130 kogels die hem toen raakten, zit nog altijd in zijn lichaam.

Nederlandse geestelijken vinden dat de nieuwe paus uit Afrika of Latijns-Amerika moet komen, bleek onlangs uit een rondgang van de Persdienst. De meest genoemde latino-kandidaten hier zijn de Braziliaan Odilo Scherer, de Italiaans-Argentijnse Leonardo Sandri en de 65-jarige Braziliaan João Braz de Aviz.

Kersvers kardinaal
Braz de Aviz is pas sinds april vorig jaar kardinaal, maar stemt over een paar weken dus wel mee over een opvolger voor paus Benedictus en mogelijk wordt hij het zelf.

Dat zal hij nooit gedacht hebben toen hij in 1983 werd doorzeefd met kogels op weg naar een mis in een klein dorpje in de Braziliaanse binnenlanden.

Bijdehante Jezus
“Jezus, waarom moet ik om mijn 36e al sterven?”, heeft hij toen naar eigen zeggen gepreveld badend in het bloed. Waarop het gevatte antwoord van Jezus was: “Ik ben op mijn 33e doodgegaan, dus je hebt al drie jaar meer gehad dan ik.”

Toch overleefde Braz de Aviz de schietpartij, waarbij zijn longen, darmen en éen oog werden doorboord. Een aantal kogels zit nog altijd in zijn lichaam, dus misschien wordt dat een probleem bij het passeren van de veiligheidspoortjes in het Vaticaan.

Opkomen voor de armen
Kardinaal Braz de Aviz komt zelf uit een arme familie en is anders dan veel andere geestelijken het contact met het gewone volk nooit verloren, ook al is hij inmiddels een hoge pief in Rome.

Hoewel hij niks moet hebben van de radicale kanten van de in Latijns-Amerika populaire bevrijdingstheologie waar o.a. de FARC en communisten tegenaan schurken, is Braz de Aviz het wel uit volle overtuiging eens met het uitgangspunt dat de kerk moet opkomen voor de sociaal zwakken.

Praktische naastenliefde
In een zeldzaam interview uit 2011 met het Italiaanse ’30 Giorni’  verwijst de pauskandidaat daarbij behalve naar de soms schrijnende armoede in het huidige Brazilië ook naar de oorsprong van het christendom:

“Toen was naastenliefde geen abstract begrip, maar heel praktisch. Toen werden goederen ingezameld voor hulp aan weduwen en wezen. Tegenwoordig verstoppen we onze spullen en rijkdommen, zelfs in religieuze gemeenschappen.”

Goed luisteren
Braz de Aviz stelde in het interview ook dat zijn belangrijkste doel is het beschadigde vertrouwen in de kerk terug te winnen door zaken op een nieuwe manier aan te pakken: “Zonder vooroordelen en door goed te luisteren naar de zorgen van mensen.”

De vraag is natuurlijk wat hij vervolgens doet met al die zorgen, maar een luisterend oor is in elk geval een sympathieker uitgangspunt dan de katholieke traditie van het opleggen van dogma’s aan gelovigen.

Grote afstand tot Rome
Brazilië is het grootste katholieke land ter wereld met volgens de laatste cijfers 133 miljoen gelovigen. Gezien de afstand tot Rome wordt de invloed van de paus in Latijns-Amerika minder gevoeld dan in de Europese katholieke gemeenschap.

Maar dat zou wel eens kunnen veranderen als ineens een latino vol kogels als João Braz de Aviz de plaatsbekleder van Christus op aarde wordt.